Zgodnie z Kodeksem Cywilnym rękojmia to ochrona dla kupującego przysługująca od sprzedawcy w sytuacji, gdy rzecz będąca przedmiotem umowy sprzedaży ma wadę fizyczną lub prawną. Ochrona z tytułu rękojmi dotyczy umów, również tych zawieranych poza lokalem przedsiębiorstwa oraz zawieranych na odległość.
Czym jest wada fizyczna?
Stanowi o tym artykuł 556 § 1 Kodeksu Cywilnego, zgodnie z którym: „Wada fizyczna polega na niezgodności rzeczy sprzedanej z umową”. Przykładowo Kodeks Cywilny wymienia wady takie jak brak właściwości, którą rzecz powinna mieć lub właściwości o której zapewniał sprzedawca. Rękojmia przysługuje również, gdy nie ma możliwości wykorzystania rzeczy do zamierzonego celu, jeżeli sprzedawca nie sprzeciwił się takiemu przeznaczeniu, a także gdy rzecz wydana została w stanie niezupełnym. Kodeks Cywilny podkreśla, iż z wadą fizyczną mamy do czynienia, gdy rzecz nieprawidłowo zamontował i uruchomił sprzedawca lub osoba trzecia, za którą sprzedawca odpowiada. Rękojmia przysługuję także, gdy czynności te nieprawidłowo wykonał kupujący, postępując zgodnie z instrukcją, którą przekazał mu sprzedawca. Ułatwieniem dla konsumenta jest domniemanie, iż wada fizyczna stwierdzona przed upływem jednego roku, od wydania rzeczy istniała w chwili przejścia danej rzeczy na kupującego.
Kto odpowiada względem kupującego?
Należy podkreślić, iż sprzedawca odpowiada za wadę fizyczną, ale również za wadę prawną, gdy chodzi o sprzedaż prawa do rzeczy. Z wadą taką mamy doczynienia, gdy dana rzecz jest własnością innej osoby, gdy jest ona obciążona prawem osoby trzeciej, a także gdy decyzja lub orzeczenie właściwego organu stanowią o ograniczeniu w korzystaniu lub rozporządzaniu daną rzeczą. Jednak sprzedawca może być zwolniony z odpowiedzialności względem kupującego , jeżeli ten o wadzie wiedział w chwili zawierania umowy. Przedsiębiorcy mogą odpowiedzialność umownie rozszerzyć, ograniczyć, wyłączyć, jednak jeżeli kupującym jest konsument swobodne kreowanie prawa rękojmi nie jest możliwe. Wyłączenie oraz ograniczenie odpowiedzialności z tytułu rękojmi jest pozbawione skutków prawnych, gdy sprzedawca celowo zataił wadę.
Jakie uprawnienia przysługują kupującemu?
Po pierwsze, może on złożyć oświadczenie o obniżeniu ceny albo odstąpieniu od umowy, chyba że sprzedawca wymieni rzecz wadliwą na wolną od wad albo wadę usunie sprawnie i bez dodatkowych niedogodności. Nie ma ograniczenia co do treści żądania, jeżeli rzecz była już wymieniona lub naprawiana przez sprzedawcę albo sprzedawca nie wymienił rzeczy na niewadliwą lub nie usunął wady. Gdy kupujący to konsument, może zamiast zaproponowanego przez sprzedawcę usunięcia wady żądać wymiany rzeczy, albo usunięcia wady, chyba że jest to niemożliwe albo nieproporcjonalnie kosztowne. Jeżeli rzecz sprzedana ma wadę, kupujący może oświadczyć, iż żąda wymiany rzeczy na niewadliwą lub usunięcia wady. Sprzedawca jest obowiązany uczynić to bez zbędnej zwłoki.
Jeżeli rzecz wadliwa została zamontowana, kupujący może żądać od sprzedawcy demontażu i ponownego zamontowania po dokonaniu wymiany na wolną od wad lub usunięciu wady, sprzedawca może odmówić, jeżeli koszt tych czynności jest wyższy od ceny rzeczy. W takim wypadku konsument dalej może żądać od sprzedawcy demontażu i ponownego zamontowania, ponosi tym samym koszty przewyższające cenę rzeczy albo żądać zapłaty od sprzedawcy danej części kosztów. Kupujący, gdy chce skorzystać z prawa ma obowiązek dostarczyć rzecz wadliwą na koszt sprzedawcy do miejsca wskazanego w umowie, chyba że jest to nadmiernie utrudnione, wówczas udostępnia rzecz sprzedawcy. Jeżeli sprzedawca zwleka z odebraniem rzeczy, kupujący ma możliwość odesłania rzeczy na koszt sprzedawcy.
Koszty wymiany lub naprawy ponosi sprzedawca. Jest on obowiązany do przyjęcia rzeczy w razie wymiany rzeczy lub odstąpienia od umowy. Bardzo ważny jest czternastodniowy termin, podczas którego sprzedawca ma obowiązek ustosunkować się do żądania kupującego będącego konsumentem. W przypadku żądania przez kupującego wymiany rzeczy na nową, usunięcia wady, albo złożenia oświadczenia o obniżeniu ceny danej rzeczy, w razie przekroczenia terminu, uważa się, że sprzedawca żądanie uznał za zasadne. Co w przypadku, gdy tylko niektóre z rzeczy sprzedanych są wadliwe? Jeżeli rzeczy takie dają się odłączyć od rzeczy niewadliwych, bez szkody dla stron umowy, uprawnienie do odstąpienia od umowy ogranicza się do rzeczy wadliwych.
Jak długo działa ochrona z tytułu rękojmi?
Jeżeli chodzi o wady fizyczne sprzedawca odpowiada z tytułu rękojmi za wady fizyczne przez dwa lata od wydania rzeczy kupującemu, natomiast gdy chodzi o wady nieruchomości termin to pięć lat od dnia wydania rzeczy. Możliwe jest umowne skrócenie do jednego roku, jeżeli przedmiotem sprzedaży jest używana rzecz ruchoma, a kupującym jest konsument. W przypadku wad prawnych terminy te biegną od dnia, w którym kupujący dowiedział się o wadzie. Kupujący może żądać naprawienia szkody, którą poniósł przez zawarcie umowy, nawet gdy jest ona następstwem okoliczności, za które sprzedawca nie ponosi odpowiedzialności.
Autor artykułu Klaudia Szczypior
Student Prawa
Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach